Πώς διαμορφώνουμε τη συμπεριφορά μας απέναντι στους άλλους;

         

          Κάθε φορά που κάποιο βότσαλο ταράζει την ήσυχη λίμνη μας, οι αισθήσεις μας μεμιάς σημαίνουν συναγερμό και ο νους μας αφυπνίζεται σε μια προσπάθεια να επεξεργαστεί το γεγονός, να το κάνει οικείο και να διαμορφώσει για το περιστατικό και το δράστη μια συγκεκριμένη άποψη, θετική ή αρνητική. Το τελευταίο στάδιο, το στάδιο της κρίσης, είναι αυτό που σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας πραγματικότητας, που γεννιέται μέσα στο μυαλό μας, καθορίζεται αποκλειστικά από τις δικές μας σκέψεις και υπακούει μόνο στους δικούς μας κανόνες.

Στο σημείο αυτό ο δρόμος της αντικειμενικότητας γίνεται δύσβατος και η προσπάθεια ψύχραιμης και αμερόληπτης θεώρησης των γεγονότων ολοένα και πιο δύσκολη. Ανάλογα με τις άμεσες συνέπειες, που προκάλεσε το βότσαλο, η στάση μας γρήγορα θα γίνει αρνητική ή θετική και η συνολική άποψη στο εξής θα απορρέει από αυτό και μόνο το δεδομένο. Τότε είναι που γενικεύονται κάποιες καταστάσεις και ταυτόχρονα αγνοούνται άλλες εξίσου ή και περισσότερο σημαντικές. Στην προσπάθειά μας να αιτιολογήσουμε την άποψή μας, η οποία διαμορφώθηκε με βάση τα έντονα συναισθήματα της στιγμής, θα αναζητήσουμε κοπιαστικά τα στοιχεία, τα οποία μας δικαιώνουν, και θα περιφρονήσουμε ή θα μεταποιήσουμε εκούσια ή ακούσια αυτά, τα οποία αναιρούν την ήδη εδραιωμένη στο μυαλό μας γνώμη.

Προφανώς, είναι ίδιον του ανθρώπου να παλεύει, για να θεμελιώσει τις ιδέες του και πολλές φορές, ακόμα και υποσυνείδητα, εθελοτυφλεί και κωφεύει σε όλα εκείνα, που, αν γίνονταν αποδεκτά, θα ροκάνιζαν τα θεμέλια και τελικά θα κατακρήμνιζαν το οικοδόμημα της σκέψης του και επομένως ένα μέρος του εαυτού του. Ακόμα και καλοπροαίρετοι άνθρωποι μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο σβήνουν κάθε πραγματικότητα έξω από το μυαλό τους και αρνούνται σθεναρά να αφουγκραστούν οποιονδήποτε αντίθετο με την άποψη τους, ιδιαίτερα μάλιστα αν εκείνος είναι ο υπεύθυνος για μια αναταραχή, που επέφερε αρνητικά συναισθήματα.

Τελικά, είναι μάταιο να αντιπαλεύουμε ένα οικοδόμημα, που έχει ήδη χτιστεί. Ακόμα κι αν έχει χτιστεί με σαθρά θεμέλια, ακόμα κι αν η άγνοια, η υπερβολή και η υπέρ-γενίκευση δεν μπορούν να το στηρίξουν για πολύ, κανένας από τους δημιουργούς του δεν θα έχει το θάρρος να το γκρεμίσει. Και αυτό όχι επειδή στερείται ειλικρίνειας ή της συναίσθησης ότι μπορεί να κάνει λάθος. Κυρίως επειδή τα θεμέλια δεν είναι πλέον ορατά, όταν ήδη έχει χτιστεί το οικοδόμημα κι έτσι κάθε προσπάθεια αντίκρουσης σταματά σε τοίχο, αυτόν τον τοίχο, που κάποια στιγμή ίσως καταπέσει πανηγυρικά, μα τώρα στέκεται εκεί αμείλικτος. Δεν φταίει αυτός, μα τα σαθρά του θεμέλια. Κι ίσως πάλι ούτε κι αυτά, αλλά εκείνα τα εκτυφλωτικά συναισθήματα, τα οποία δεν επέτρεψαν κατά την ανέγερση τη σωστή επιλογή και την ψύχραιμη σκέψη.