28 Σεπ 2012

Έρωτας, εγγύτητα ή απόσταση;


         
           Πόσο κοντά μπορούν δυο άνθρωποι να πλησιάσουν; Μπορούν τόσο κοντά, ώστε οι ψυχές να πάψουν να μετριούνται σαν δύο, να ενωθεί η ουσία τους και να προσφέρει ζωή; Έρωτας είναι η απάντηση. Σα θεός ή μάλλον ως φανέρωση του Θεού στη γη αγγίζει θνητούς και τους μεταμορφώνει σε αθάνατους, μέσω της αγάπης, μιας αγάπης που γεννιέται από την ένωση, την έλλειψη σωματικής και ψυχικής απόστασης. Μια αγκαλιά, ένα χάδι, μια κουβέντα αρκούν, για να σαγηνεύσουν τις άμυνες των ερωτευμένων, για να απομακρύνουν το βλέμμα τους από τον εαυτό τους και να το στρέψουν στην προσπάθεια προσπέλασης του συντρόφου τους, στη διάνυση αυτής της απόστασης, που τους καθιστά ανεξάρτητα άτομα. Κι είναι στ’ αλήθεια πολλές οι φορές που τα δυο σώματα παύουν πια να καθορίζουν την ύπαρξη. Είναι η ψυχή που είναι μία και αυτή θέτει τους όρους του αυτοκαθορισμού μα και της συνύπαρξης. Τόσο ισοπεδωτικός είναι ο έρωτας.


          Όμως συνάμα, σαν να επιβεβαιώνει την τραγικότητα της ανθρώπινης ζωής, ο έρωτας κρύβει μια βαθιά ειρωνεία στα σπλάχνα του. Αυτός, που προκαλεί την κατάργηση της ατομικότητας και την εξύψωση της εγγύτητας στην απόλυτη μορφή της, ταυτόχρονα ζητάει ως απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωσή του την απόσταση. Γιατί, αυτός ο ύπουλα γοητευτικός θεός, όπως φέρνει κοντά δύο ανθρώπους, έτσι μπορεί και να τους γκρεμίσει, όταν το πάθος χαθεί μέσα στην κυριαρχία της συνήθειας και του ξεφτίσματος των συναισθημάτων. Αυτή η ένωση, που επιτυγχάνεται τόσο αβίαστα στις ψυχές των ερωτευμένων, φθείρεται στο χρόνο, σαν τα γρανάζια, τα οποία ύστερα απ’ την πολλή χρήση παύουν πια να ταιριάζουν μεταξύ τους. Η τριβή αντί να φουντώνει τη φλόγα, φουντώνει τον άνεμο, που σαν κεράκι θα τη σβήσει. Έτσι, μόνο η απόσταση μοιάζει σωτήρας του έρωτα, αυτού του συναισθήματος, το οποίο, αν και μας γεννάει τόσα προβλήματα, το λατρεύουμε τόσο πολύ. Αν το πλησίασμα των δύο συντρόφων προκύπτει μετά από εκούσια ή ακούσια απομάκρυνση, θα επιστρέφει κάθε φορά πιο δυνατό, πιο σίγουρο, αφού το πένθος για την απώλειά του θα το ενδυναμώνει και θα το περιβάλλει με την αίγλη του σεβασμού και της εκτίμησης. Συνεπώς, αν κάποιος ήθελε να μοντελοποιήσει τον έρωτα και να τον αναγάγει σε ένα μετρήσιμο και αυστηρά προκαθορισμένο φαινόμενο, θα τον χαρακτήριζε ως το συναίσθημα, του οποίου η διατήρηση έγκειται στη μη εφαρμογή των παρορμήσεων, τις οποίες το ίδιο το συναίσθημα φωνάζει μέσα μας να ακολουθήσουμε. Με άλλα λόγια, αν και η ερωτευμένη καρδιά ζητά μόνο το ταίρι της, όταν το αποκτήσει, αν θέλει να το κρατήσει, πρέπει περιοδικά να το διώχνει μακριά της.
        Αυτή είναι η αντιφατικότητα του έρωτα. Αυτή, όμως, είναι και η γοητεία και ταυτόχρονα η παγίδα του. Σαν να θέλει να ελέγξει τα θύματά του, πριν τα προάξει στο επόμενο επίπεδο. Κάποιοι από αυτούς θα πέσουν στην παγίδα του, κάποιοι όχι. Οι τελευταίοι, άξιοι, έτοιμοι, θα προχωρήσουν στο επόμενο στάδιο, αυτό της βαθιάς, ανιδιοτελούς αγάπης. Θα ξεφύγουν από τα ερωτηματικά, τους εγωισμούς και τις συναισθηματικές βαναυσότητες του έρωτα και περήφανοι που τα κατάφεραν θα αποχαιρετήσουν το κεφάλαιο της ζωής τους, το οποίο τους ένωσε, μα κυρίως τους έφερε δίπλα δίπλα συνοδοιπόρους στη ζωή, και θα πορευτούν στο ανώτατο επίπεδο συνύπαρξης, πιο σταθερό και ίσως με λιγότερες εκπλήξεις, αλλά και πιο συνειδητοποιημένο, ειλικρινές και δύσκολο στην προσέγγισή του. Αυτοί οι άνθρωποι θα ξέρουν πως έζησαν αυθόρμητα, χωρίς φοβίες, αυταπάτες και νοητικές παλινδρομήσεις το πάθος τους κι οι στιγμές αυτές θα είναι εφόδιο και απαραίτητο σκαλοπάτι στην πορεία τους προς την ατομική και συντροφική ευτυχία.
Οι υπόλοιποι, αυτοί, οι οποίοι προσπάθησαν με λογικές εξισώσεις να ελέγξουν και να διατηρήσουν αμετάβλητο τον έρωτα, δεν θα καταφέρουν τίποτα άλλο παρά να τον αναχαιτίσουν και τελικά να τον σκοτώσουν, προτού εκείνος, πριν το κύκνειο άσμα του, μετατραπεί σε αγάπη. Θα σπαταλήσουν τις ανεπανάληπτες στιγμές στο κυνήγι μιας χίμαιρας και φοβισμένοι από την ιδέα ότι το χειμαρρώδες αυτό συναίσθημα ίσως χαθεί θα απορροφηθούν σε μια προσπάθεια, η οποία προστάζει υποκρισία απέναντι στο ταίρι τους, απόκρυψη των συναισθημάτων τους και πάλη με τις επιταγές της καρδιάς. Όταν πια δουν τον έρωτα να φεύγει μακριά τους, θα είναι αργά για οπισθοδρομήσεις και πολύ νωρίς, άγουρα νωρίς για να μεταβούν στον επόμενο σταθμό, την αγάπη. Θα είναι η κατάλληλη στιγμή μόνο για να συνειδητοποιήσουν ότι η αντιφατικότητα που τόσο τους εγκλώβισε δεν ήταν τίποτα άλλο παρά ο προθάλαμος για κάτι ομορφότερο και πιο ουσιώδες, ότι έχασαν ένα σπουδαίο κομμάτι της ζωής τους για έναν στόχο ουτοπικό, ανούσιο και ανώριμο. Ίσως εκείνη η στιγμή σταθεί για εκείνους το μεταίχμιο πριν τον επόμενο, βιωμένο αυτή τη φορά και τιμημένο έρωτα.

12 σχόλια:

  1. "Η τριβή αντί να φουντώνει τη φλόγα, φουντώνει τον άνεμο, που σαν κεράκι θα τη σβήσει." Με αυτή την φράση τα είπες όλα Αλεξιάννα...Ο Έρωτας λοιπόν. Αυτός που μπορεί να σε τυφλώσει αλλά και να σε ανυψώσει ταυτόχρονα. Και εμείς οι άνθρωποι....Τον αναζητούμεόπως κάποιος που έχει να φάει μέρες...Λυσσαλέα...Θέλουμε να πιστέψουμε στα παραμύθια του γιατί ίσως μας αρέσουν τα παραμύθια... Ο έρωτας κάνει τους ανθρώπους εγωιστές Αλεξιάννα... Κυρίως αυτούς που δίνονται ολοκληρωτικά...Η ατόφια ΑΓΑΠΗ όμως δεν το κάνει....Και επειδή σε ένα σημείο του κειμένου σου ανέφερες την διαδικασία αλλαγής του έρωτα σε αγάπη πιστεύω, πως όποιος μπορέσει να φτάσει σε αυτή την μεταμόρφωση θα βρει την εσωτερική του γαλήνη και το λιμάνι του...Υπέροχο κείμενο...Καλό μήνα γλυκιά μου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αγαπημένε φίλε Μάκη, καλό μήνα καταρχάς και σε υπερευχαριστώ για τα πολύ γλυκά σου σχόλια!
      Θα συμφωνήσω μαζί σου, η μετάβαση από τον έρωτα στην αγάπη μας οδηγεί σε μια φάση πιο ήρεμη και γαλήνια, πιο συνειδητοποιημένη αλλά σίγουρα χωρίς την απόλυτη ευφορία. Γι' αυτό εγώ είμαι υπέρ (αν βέβαια κάτι τέτοιο είναι εφικτό) της ενδιάμεσης λύσης. Ο ατόφιος έρωτας όντως είναι πολύ εγωιστικός και όπως είχα διαβάσει κάπου δεν αφορά το πρόσωπο που έχουμε ερωτευτεί αλλά το ίδιο το συναίσθημα, δηλαδή αυτό που μας χαροποιεί και μας κάνει ευτυχισμένους είναι η αίσθηση όταν είμαστε με κάποιον και όχι ο ίδιος αυτός ο κάποιος. Η αγάπη αντίθετα έχει πολύ περισσότερο στραμμένο το βλέμμα της στον άλλον. Απλώς εγώ θα υποστηρίξω όσο κι αν φανώ αιρετική ότι δεν θέλω ατόφια αγάπη ανάμεσα στα ζευγάρια (γι' αυτό άλλωστε μίλησα για ενδιάμεση λύση, έρωτας με αγάπη μαζί). Γιατί νομίζω ότι η ατόφια αγάπη, αυτή που στερείται παντελώς ζήλιας, κτητικότητας, ανυπομονησίας και διαπνέεται μόνο από ανωτερότητα κάνει τελικά το ζευγάρι δυο καλούς φίλους.
      Μας χρειάζεται και λίγη φλόγα στη ζωή μας και αν δεν την έχουμε με το σύντροφό μας, τότε πού θα τη βρούμε;

      Διαγραφή
  2. Όμορφες σκέψεις. Έχεις νομίζω καταλάβει αρκετά από τη δυναμική αυτών των συναισθημάτων. Ίσως θα ήταν καλύτερα να ξεκινούσες με ορισμούς. Τι είναι (για σένα) ο έρωτας; πως αναγνωρίζεται; ποια είναι τα χαρακτηριστικά του; Το ίδιο και για την αγάπη. Έτσι μπορούν οι αναγνώστες να έρθουμε στο δικό σου μυαλό και να αρχίσει μία (μικρή) κουβέντα με ελπίδα να έχει νόημα. Είναι πολύ δύσκολες έννοιες αυτές για τη μικρή μπλογκόσφαιρα ! :))))

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έρωτας είναι μια κατάσταση αδηφάγα, κατά την οποία επιθυμούμε με μανία να πάρουμε από τον άλλον όσα πιο πολλά μπορούμε και να τα κρατήσουμε για τον εαυτό μας. Να είμαστε μαζί του συνέχεια, να τον αγγίζουμε, να τον έχουμε μόνο εμείς, δικό μας, απόλυτα. Για να τρέφει με την παρουσία και τους όρκους του την ανάγκη μας να τον "καταβροχθίσουμε". Όταν καταφέρουμε να πάρουμε αυτά που θέλουμε, τότε αισθανόμαστε μια ευφορία τόσο έντονη που νικά κάθε τι, κάθε πίκρα και πόνο που ζήσαμε ή φοβόμαστε ότι θα ζήσουμε. Ίσως γι' αυτό λένε ότι ο έρωτας κατατροπώνει το θάνατο...
      Η αγάπη πάλι είναι μια κατάσταση, κατά την οποία δεν θέλουμε να πάρουμε αλλά να δώσουμε, αυτόν τον εαυτό που εξέθρεψε ο έρωτας να τον προσφέρουμε πια και όχι να τον ικανοποιήσουμε. Μόνο που της αγάπης της λείπει αυτή η ευφορία, και πώς όχι άλλωστε, δεν θα μπορούσαμε για πάντα να είμαστε αθάνατοι.
      Το νόημα για μένα βρίσκεται κάπου στο μέσον, κτητικότητα αλλά και ανάγκη να δούμε τον άλλον να ανθίζει, ζήλια αλλά και θαυμασμός, ανάγκη να πάρουμε αλλά και να δώσουμε, έρωτας και αγάπη. Κανένα χωρίς το άλλο δεν μπορεί να μας δώσει ώθηση να πάμε μπροστά!

      Διαγραφή
    2. "επιθυμούμε με μανία να πάρουμε από τον άλλον όσα πιο πολλά μπορούμε και να τα κρατήσουμε για τον εαυτό μας"

      όσα πιο πολλά μπορούμε από αυτά που ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ ότι έχει να μας δώσει και τα οποία ΠΡΟΦΑΝΩΣ τα θέλουμε.

      Όμως ο έρωτας τελειώνει όταν καταλάβουμε ότι ο άνθρωπος αυτός δεν είχε αυτά που είδαμε ότι έχει και θέλαμε, αλλά και ότι έχει ένα σωρό άλλα πράγματα που δεν τα βλέπαμε ότι τα είχε και φυσικά δεν τα θέλουμε. Μα γιατί όλα αυτά; Γιατί ο έρωτας είναι μία αρρώστια παθιασμένου εγωισμού. Είναι θνησιγενής και στο πέρασμά του αφήνει μόνο θάνατο ακριβώς γιατί σκοτώνει την επίπλαστη πραγματικότητα που έφτιαξε.

      Η αγάπη είναι άλλο πράγμα. Είναι Τέχνη που καλούμαστε να την εξασκήσουμε και να την κατακτήσουμε. Η Αγάπη προς το συνάνθρωπο, την οικογένεια, τον Θεό, τον οποιοδήποτε που θα επιλέξουμε να είμαστε μαζί είναι μία εντελώς διαφορετική διαδικασία από τον έρωτα. Κατά τον Φρομ, είναι η απάντηση στο πρόβλημα της ανθρώπινης ύπαρξης. Ζούμε για να αγαπαμέ και αγαπάμε για να ζούμε.

      Πολύ σωστά λοιπόν,ως πρώτο βήμα, διαχωρίζεις τον έρωτα από την αγάπη ως προς τα επι μέρους χαρακτηριστικά. Επειδή όμως ο έρωτας δεν συνεπάγεται κατά κανόνα αγάπη ούτε το αντίστροφο θα συμφωνήσουμε ίσως πως πρόκειται για ασύμβατες μεταξύ τους έννοιες.

      Διαγραφή
    3. Εγώ νομίζω πως ο έρωτας τελειώνει όταν πια δεν έχεις να πάρεις τίποτα από τον άλλον, όταν τα έχεις ανακαλύψει όλα κι έτσι το μυαλό σου παύει να εκκρίνει ορμόνες, που εκκρίνονταν μπροστά στο ελκυστικά άγνωστο. Επίτρεψέ μου να διαφωνήσω μαζί σου πως ο έρωτας τελειώνει όταν δούμε ότι ο άλλος έχει πράγματα που εμείς δεν θέλουμε. Κατά τη γνώμη μου προϋπόθεση αυτής της διαπίστωσης είναι να έχει τελειώσει ο έρωτας.
      Θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σου (και με τον Φρομ) ότι η αγάπη είναι η μόνη απάντηση στο δράμα της ανθρώπινης ύπαρξης, η αγάπη είναι ο μόνος Θεός, στον οποίο πρέπει να πιστεύουμε.
      Όμως, για μένα, έρωτας και αγάπη δεν είναι έννοιες ασύμβατες όσο και αν φαινομενικά μοιάζουν έτσι. Φυσικά είναι απαραίτητο να υπάρχει το υπόβαθρο της αγάπης αλλά ύστερα δεν δίνει και το αλατοπίπερο στη σχέση ο έρωτας, η ανυπομονησία, η χαριτωμένη πάντα ζήλια; Γιατί αλλιώς, όπως έγραψα σε ένα παραπάνω σχόλιο, καταλήγει το ζευγάρι να είναι δυο καλοί φίλοι, που αγαπιούνται βέβαια, αλλά τους λείπει η σπίθα...
      Χαίρομαι πολύ που συζητάμε πάνω σε αυτό το θέμα και σε ευχαριστώ πολύ που μου εκθέτεις τις απόψεις σου!

      Διαγραφή
    4. Έχουνε πέσει δύσκολες ιδέες στο τραπέζι.

      Πότε τελειώνει ο έρωτας; Όταν πέσει η μάσκα αυτού που βλέπαμε και φανερώθηκε η πεζή του πραγματικότητα ή όταν εμείς απλά ξεπεράσαμε αυτό που θεωρούσαμε ως ιδανικό και αποφασίσαμε να προχωρήσουμε αναζητώντας κάτι άλλο; Εγώ πιστεύω πως συμβαίνει κατά κανόνα το πρώτο ενώ εσύ το δεύτερο. Μπορεί μάλλον να συμβαίνουν ταυτόχρονα και τα δύο. Απλά η υπερβολή που έχει εξ' ορισμού ο έρωτας προκρίνει το επιχείρημα της πλαστής εικόνας που σχηματίζουμε για το αντικείμενο του πόθου μας.

      Διαγραφή
    5. Αν το πάρουμε επιστημονικά, ο έρωτας τελειώνει όταν ο εγκέφαλός μας πάψει να εκκρίνει ορμόνες στη θέα του αγαπημένου προσώπου. Πότε συμβαίνει αυτό; Άλλοι λένε στα 2-3 χρόνια, άλλοι στα 7. Εγώ πιστεύω ότι συμβαίνει όταν ο άλλος δεν έχει κάτι άλλο να σου δώσει, είτε επειδή δεν είναι μια πολύπλευρη προσωπικότητα είτε επειδή είναι πολύπλευρη αλλά εσένα δεν σου ταιριάζει και δεν έχεις όρεξη να την ανακαλύψεις μέχρι τέλους. Οπότε δεν λέμε κάτι πολύ διαφορετικό. Απλά νομίζω ότι αρχικά υποσυνείδητα καταλαβαίνουμε ότι πλέον δεν υπάρχει τίποτα καινούριο να πάρουμε από τον άλλο και τότε ο εγκέφαλος κλείνει τις μηχανές και λέει ως εδώ ήταν. Και τότε, όταν η τρέλα και η ευφορία -αποτέλεσμα όλης αυτής της χημικής διεργασίας- πάψει να υπάρχει, αρχίζουμε να βλέπουμε τον άλλον όπως πραγματικά είναι (σίγουρα όχι ιδανικό) και κάπου εκεί σκαλώνει το θέμα. Το καλύτερο νομίζω είναι να μην αφήσουμε να συμβεί όλο αυτό, να εξελισσόμαστε (εμείς και ο σύντροφός μας) ως άνθρωποι έτσι ώστε να έχουμε πάντα κάτι καινούριο να δώσουμε στο ταίρι μας και να το κρατάμε σε εγρήγορση για να μην "σβήσουν οι μηχανές".
      Τώρα βέβαια υπάρχει και η άποψη που προανέφερα ότι ο έρωτας θα σβήσει ό,τι και να κάνουμε σε κάποια χρόνια. Και τότε πρέπει να το γυρίσουμε στην αγάπη ή να το λήξουμε. Αλλά αν κάνουμε το πρώτο, θα πρέπει να συμβιβαστούμε πως από δω και στο εξής, το κεφάλαιο έρωτας, πάθος, ευδαιμονία δεν υφίσταται στη ζωή μας. Πολύ απαισιόδοξη άποψη μου φαίνεται αυτή και πολύ μοιρολατρική. Ακόμα και στον τομέα του έρωτα ωραίο είναι να ξέρουμε ότι έστω και κάτι μικρό μπορούμε να επηρεάσουμε κι εμείς...

      Διαγραφή
    6. Μην μπλέξουμε τις θετικές επιστήμες γιατί θα χάσουμε μεγάλο μέρος της ουσίας του προβλήματος.

      Γενικά συμφωνώ μαζί σου αν και συνεχίζω να διαβλέπω διαφορετική οπτική γωνία από τη δική μου. Παραμένω στη θέση μου πως αγάπη και ο έρωτας ειναι έννοιες κατ' αρχήν ασύμβατες.

      Η άποψη πως ο έρωτας θα σβήσει ό,τι και να κάνουμε, έτσι όπως το θέτεις εμπίπτει στην κατηγορία θα πεθάνουμε ό,τι και να κάνουμε. Βεβαιότητα άνευ ουσίας δλδ. Αν πάρουμε την άποψη ότι ο έρωτας είναι αρρώστια, αυτή θα μπορεί να σε βρεί και αν σε τσακίσει ανά πάσα στιγμή!

      :)

      Διαγραφή
    7. Καλά, το ότι μπορεί να σε βρει και να σε τσακίσει ανά πάσα στιγμή δεν ισχύει;
      Στο θέμα μας πάντως, ούτε εγώ είμαι της άποψης ότι ο έρωτας θα σβήσει ό,τι και να κάνουμε. Την πέρασα αυτή τη φάση και την ξεπέρασα ευτυχώς, γιατί ακριβώς όπως είπες είναι βεβαιότητα άνευ ουσίας που μας επιτείνει αυτή την αίσθηση του μάταιου.
      Τώρα, στο ότι είναι έννοιες ασύμβατες θα συμφωνήσω μόνο σε αδρές γραμμές, σαφώς στην απόλυτη μορφή τους ο έρωτας και η αγάπη δεν συναντιούνται, αλλά νομίζω ότι αυτό που συμβαίνει και όταν μπορεί να διατηρηθεί είναι για μένα η μόνη λύση στο πρόβλημα των σχέσεων, είναι μια υβριδική μορφή συνταιριάσματος φτιαγμένη και από τα δύο συναισθήματα.
      Χάρηκα πολύ που τα είπαμε!
      Καλό βράδυ!

      Διαγραφή
  3. Καλώς σε βρήκα! Πολύ ωραία ανάρτηση! Δυστυχώς δεν έχω βρει το gadget για να παρακολουθώ το ιστολόγιό σου :(
    Πάντως σε περιμένει βραβείο :) Καλή συνέχεια! http://myownkallisblog.blogspot.com/2012/10/blog-post.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σ' ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια :)))
      Και για το βραβείο βέβαιως, το οποίο είναι το πρώτο που λαμβάνω και χαίρομαι πολύ! Θα ακολουθήσω τις οδηγίες σου!
      Όσο για το gadget, κι εγώ το έψαχνα, είναι στην προσθήκη gadget η λίστα (ιστοσελίδων, ιστοτόπων, ιστολογίων κλπ).

      Διαγραφή